O desenvolvemento das fortificacións da Idade Moderna na provincia da Coruña ven da man de feitos históricos que afectaron, especialmente, a súa costa (o asedio a Coruña de Drake en 1589), mais tamén se relacionan coa situación político-social do Imperio hispánico. O século XVII, especialmente belicoso, levou aparellado un rápido desenvolvemento e transformación das mesmas para protexer aos territorios do Imperio. A provincia tivo un papel importante neste desenvolvemento, pois foi onde se situou a sede do Corpo de Enxeñeiros e Arquitectos Militares de Galicia. Dous dos catro centros de actuación galegos máis importantes atopábanse nela: a Ría de Ferrol e o Porto da Coruña.
O sistema defensivo moderno ferrolán remóntase a finais do século XVI, cando as terras costeiras de Trasancos acadaron un importante papel no comercio marítimo durante a Idade Media. Co descubrimento de América e as posteriores loitas políticas polo dominio do Atlántico, Ferrol virou lugar estratéxico, de resgardo e aprovisionamento para as armadas dos reis Austrias. Decidiuse emprender un estudo para a creación dunha infraestrutura de apoio na ría, que albergaría o armamento necesario para acometer as expedicións. Creáronse hospitais, cuarteis e en Neda fundáronse as Casas Reais para fabricar o avituallamento dos buques.
En 1588 a “Gran Armada” contra Inglaterra aprovisionouse na ría. Tamén as constantes ameazas a esta base naval forzaron o desenvolvemento dun sistema de fortificación sobre a boca da ría do que forman parte os castelos de San Felipe (1589), Nosa Señora da Palma (1590), San Martiño (1590). Logo levantáronse outras baterías costeiras e algunhas fortificacións no interior.
Felipe II mandou estudar a costa e en 1580 enxeñeiros militares da “Academia de Matemáticas” asumen o cometido, como Tiburcio Espanochi ou Cristobal de Rojas. Precisamente Rojas (1598) propón una solución para “los fuertes que estén a la marina”. Este tipo de fortes, situados sobre puntos sobresaíntes controlando a entrada á ría, tiñan planta poligonal con dúas partes diferencias: unha fronte abaluartada cara a terra, con foso e glacis, e unha fronte de mar cunha plataforma corrida con bocas de fogo e parapeto, modelo que se empregou en moitas das baterías da costa coruñesa.
Durante o século XVII, con Felipe III, producirase a crise dos grandes enxeñeiros, suplidos por xefes dos exércitos con sedes nas provincias, como Juan Santans y Tapia [1639], proxectista das defensas da Coruña. Ao longo deste século realízanse a maior parte das fortificacións abaluartadas de Galicia, excepto o Ferrol ilustrado. Mais en Coruña conclúese o Castelo de San Antón, o de Santa Cruz, o de San Diego, o de Valparaíso e San Amaro, e modernízase a defensa medieval da Cidade Alta.
Esta actividade construtiva do XVII relaciónase coa situación de guerra prolongada que activou os portos da península, entre eles os de Coruña e Ferrol, que comeza en 1621 cando rematou a Guerra dos Doce Anos, convertendo a Holanda nunha das potencias navais máis hostís ao imperio español, engadíndose en 1624 a declaración de guerra de Inglaterra, e en 1635 a de Francia, que pon en marcha un programa de agresión naval. Neste contexto Felipe IV inicia un estudo das costas e encarga en 1622 ao cartógrafo Pedro Teixeira a “Descripción de España y de las costas y puertos de sus reynos” (1634), identificado os lugares para fondear, para o desembarco das tropas inimigas, vilas e lugares principais, defensas militares e murallas. Pon especial atención a Coruña e Ferrol e os espazos inmediatos como Ares-Pontedeume e Betanzos. En Coruña deseña os baluartes e lenzos levantados tralo ataque de Drake entre 1593 e 1607. Mentres que destaca en Ferrol a protección da vila polos altos montes derredor e a estreiteza da boca da ría, o que permitía a protección dos barcos fondeados no seu fondo.
O século XVIII foi outro momento importante no desenvolvemento da fortificación da ría e costa galega, con motivo da introdución dun novo concepto político e de goberno dos Borbóns. Coincidindo coa consolidación dos exércitos, asociado á creación dos Estados Modernos, créase o Exército de Terra e Mariña de Guerra permanentes fundamentados en ideas ilustradas. En Ferrol instituíse o Departamento Marítimo do Norte con sede na ría, así como unha serie de Corpos profesionais. Tratábase dunha operación de construción e sostemento dunha forza naval de buques altamente especializados para a guerra oceánica, precisando de arsenais e protección portuaria, para o que se elixiu a ría de Ferrol pola súa idónea xeografía. A experiencia dos ataques a Rande obrigou a dispoñer baterías nos puntos saíntes da costa, e fortificar as praias nas que se realizaban os desembarcos (como no caso de Doniños), ou unir as zonas estreitas cunha barreira (como a cadea entre os castelos de San Felipe e A Palma). Neste contexto perfecciónanse o concepto de “batería colateral”, e comézase o estudo para a defensa de toda a costa próxima de Ferrol, incluídos Ares e Doniños, e renovarase a praza de Ferrol e o Arsenal que funcionará como cidadela.
Estrutura defensiva composta de bloques de pedra de maior ou menor tamaño, que arrodea unha torre ou núcleo central, presentando un ou máis accesos e sendo de altura variable. A súa complexidade e entidade aumentan conforme se avanza nas formas arquitectónicas, podendo ter torres no medio, coñecidos coma torreóns.
Estructura defensiva compuesta por bloques de piedra de mayor o menor tamaño, que rodea una torre o núcleo central, presentando uno o más accesos y siendo de altura variable. Su complejidad y entidad aumentan conforme se avanza en las formas arquitectónicas, pudiendo tener torres en medio, conocidos como torreones.