Municipio: A Coruña
Parroquia: Santa María de Oza
Lugar: Parque de Eirís
O Castelo de Eírís a pesar do seu nome non é propiamente un castelo, senón unha casa forte edificada nos momentos finais da Idade Media ou comezos da Idade Moderna, entre ós séculos XV e XVI. Porén, presenta algunhas das características típicas das fortificacións, como é o feito de localizarse nunha posición dominante cun amplo dominio visual sobre a ría da Coruña e a enseada de Oza en particular. Esta circunstancia fixo que durante moito tempo o edificio fose confundido coa fortaleza moderna de Valparaíso, da cal se descoñece a súa situación exacta hoxe en día.
No ano 2013 realizáronse escavacións arqueolóxicas en Eirís para definir mellor a edificación que nese momento se atopaba en ruínas e nun estado de abandono completo. Os datos revelan que en realidade trátase dun gran complexo de uso residencial de 800 metros cadrados composto por unha construción cuadrangular de dous andares e grosos muros feitos a base dun aparello de cachotería con perpiaños nos esquinais. A entrada facíase a través dun arco de medio punto, presenta unida unha estancia máis baixa e un área de patio tamén anexa. Por fotografías antigas sábese ademais que posuía dous brasóns na fachada principal.
Esta edificación semella ter estado en uso durante toda a Idade Moderna, pero xa se atopaba en ruínas a comezos do século XIX. A partir deste momento foi utilizada para outras funcións diferentes á residencial como almacén de ferramentas agrícolas ou de gando durante a primeira metade do século XX, sendo abandonada definitivamente despois dun incendio que colapsou boa parte das estruturas. Ábrese entón un período no que o Castelo de Eirís converteuse nun espazo abandonado e totalmente periférico ata a súa recuperación como monumento público e visitable despois das escavacións e restauracións do ano 2013.
A existencia dun edificio destas características construtivas e a presenza de dous brasóns fan pensar nunha casa forte pertencente a unha familia da baixa nobreza galega. Unha construcción que xa non presenta elementos típicos das torres e castelos medievais como fosos ou torreóns, pero que sigue aproveitando a súa posición de dominio visual sobre a contorna. A súa situación orixinaria nun contexto totalmente rural semella tamén apuntar a un centro de xestión dun extenso territorio agrícola e que podería ser o preludio os pazos da Idade Moderna.
Horario de visitas:
Aberto permanentemente
Estrutura defensiva composta de bloques de pedra de maior ou menor tamaño, que arrodea unha torre ou núcleo central, presentando un ou máis accesos e sendo de altura variable. A súa complexidade e entidade aumentan conforme se avanza nas formas arquitectónicas, podendo ter torres no medio, coñecidos coma torreóns.
Estructura defensiva compuesta por bloques de piedra de mayor o menor tamaño, que rodea una torre o núcleo central, presentando uno o más accesos y siendo de altura variable. Su complejidad y entidad aumentan conforme se avanza en las formas arquitectónicas, pudiendo tener torres en medio, conocidos como torreones.